Cách chăm sóc bệnh nhân sau phẫu thuật nội soi cắt ruột thừa
Phẫu thuật nội soi cắt ruột thừa (laparoscopic appendectomy) là một trong những phẫu thuật phổ biến để điều trị viêm ruột thừa cấp tính. So với phương pháp mổ hở truyền thống, phẫu thuật nội soi có nhiều ưu điểm như ít đau, thời gian hồi phục nhanh và để lại sẹo nhỏ hơn. Tuy nhiên, việc chăm sóc bệnh nhân sau phẫu thuật này vẫn cần được chú trọng để đảm bảo hồi phục nhanh chóng và tránh các biến chứng. Dưới đây là các yếu tố quan trọng trong quá trình chăm sóc sau phẫu thuật nội soi cắt ruột thừa.
1. Chăm sóc vết mổ nội soi
Sau phẫu thuật nội soi, bệnh nhân sẽ có từ 1 đến 3 vết mổ nhỏ trên bụng, nơi bác sĩ đưa dụng cụ và camera vào để thực hiện cắt ruột thừa. Chăm sóc vết mổ là điều quan trọng đầu tiên cần quan tâm.
- Giữ vết mổ sạch và khô: Sau khi xuất viện, bệnh nhân cần giữ vết mổ sạch sẽ và khô ráo. Thường xuyên thay băng theo chỉ định của bác sĩ và tránh để vết mổ tiếp xúc với nước trong những ngày đầu. Khi tắm, nên sử dụng băng không thấm nước để che chắn khu vực vết mổ.
- Theo dõi dấu hiệu nhiễm trùng: Vết mổ cần được kiểm tra thường xuyên để phát hiện kịp thời các dấu hiệu nhiễm trùng như sưng đỏ, nóng, đau nhức hoặc chảy dịch mủ. Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu nào trên, bệnh nhân cần liên hệ ngay với bác sĩ.
- Tránh cọ xát và áp lực lên vết mổ: Mặc quần áo rộng rãi để tránh cọ xát lên vết mổ. Bệnh nhân cũng cần hạn chế các hoạt động gây áp lực lên vùng bụng như nâng vật nặng, cúi người hoặc xoay người đột ngột trong vài tuần đầu.
2. Chế độ dinh dưỡng sau phẫu thuật
Chế độ dinh dưỡng là yếu tố quan trọng giúp cơ thể bệnh nhân nhanh chóng hồi phục sau phẫu thuật. Đối với bệnh nhân sau phẫu thuật nội soi cắt ruột thừa, chế độ ăn cần được điều chỉnh hợp lý để hỗ trợ quá trình tiêu hóa và tăng cường sức đề kháng.
- Bắt đầu với chế độ ăn lỏng: Trong ngày đầu sau mổ, bệnh nhân nên ăn các thức ăn lỏng, nhẹ như cháo, súp hoặc nước canh để tránh áp lực lên hệ tiêu hóa.
- Bổ sung thực phẩm giàu dinh dưỡng: Khi cơ thể dần hồi phục, nên bổ sung thực phẩm giàu chất dinh dưỡng như rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu protein (thịt nạc, cá, đậu) để hỗ trợ quá trình tái tạo mô và tăng cường miễn dịch.
- Tăng cường chất xơ: Táo bón là một vấn đề phổ biến sau phẫu thuật, do ít vận động và tác động của thuốc mê. Bệnh nhân nên bổ sung thực phẩm giàu chất xơ như ngũ cốc nguyên hạt, rau củ quả và uống đủ nước mỗi ngày để hỗ trợ tiêu hóa.
3. Chăm sóc về mặt vận động và nghỉ ngơi
Cân bằng giữa nghỉ ngơi và vận động hợp lý là yếu tố quan trọng để giúp bệnh nhân hồi phục nhanh chóng sau phẫu thuật nội soi cắt ruột thừa:
- Nghỉ ngơi trong những ngày đầu: Sau khi phẫu thuật, bệnh nhân cần nghỉ ngơi nhiều trong những ngày đầu để cơ thể hồi phục và giảm đau. Tuy nhiên, việc nằm quá lâu cũng có thể làm tăng nguy cơ tụ máu và các biến chứng về tuần hoàn.
- Vận động nhẹ nhàng: Sau 1-2 ngày, bệnh nhân có thể bắt đầu tập các bài tập vận động nhẹ như đi bộ trong nhà để tăng cường tuần hoàn máu, giúp quá trình hồi phục diễn ra nhanh chóng hơn và giảm nguy cơ táo bón.
- Tránh hoạt động mạnh: Bệnh nhân nên tránh các hoạt động gắng sức như nâng vật nặng, tập thể dục cường độ cao, hoặc làm việc nặng nhọc trong ít nhất 4 tuần sau phẫu thuật. Các hoạt động này có thể làm tổn thương vết mổ và gây ra các biến chứng như thoát vị.
4. Theo dõi và phòng ngừa biến chứng
Mặc dù phẫu thuật nội soi ít xâm lấn hơn so với mổ hở, bệnh nhân vẫn có nguy cơ gặp phải các biến chứng như nhiễm trùng, thoát vị hoặc tắc ruột;
- Nhiễm trùng: Nhiễm trùng là một trong những biến chứng phổ biến nhất sau phẫu thuật. Bệnh nhân cần chú ý đến các dấu hiệu nhiễm trùng như sốt, đau bụng tăng lên, buồn nôn hoặc sưng đỏ vết mổ.
- Thoát vị sau phẫu thuật: Thoát vị xảy ra khi vết mổ không lành lại hoàn toàn, dẫn đến sự di chuyển của các cơ quan nội tạng ra ngoài qua khe hở trên thành bụng. Để phòng ngừa, bệnh nhân nên hạn chế các hoạt động tạo áp lực lên vùng bụng trong thời gian hồi phục.
- Tắc ruột: Một số ít trường hợp sau phẫu thuật nội soi có thể bị tắc ruột do dính ruột hoặc viêm nhiễm. Nếu bệnh nhân có triệu chứng đau bụng dữ dội, nôn mửa hoặc không thể đi ngoài, cần đến bệnh viện kiểm tra ngay lập tức.
5. Tuân thủ chỉ định của bác sĩ
Việc tuân thủ các chỉ định sau mổ từ bác sĩ là vô cùng quan trọng. Bệnh nhân cần:
- Uống thuốc theo đơn: Sau phẫu thuật, bác sĩ thường kê đơn thuốc giảm đau và kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng. Bệnh nhân cần uống thuốc đúng liều lượng và thời gian được chỉ định, không tự ý ngừng thuốc hoặc sử dụng các loại thuốc khác mà chưa có sự đồng ý của bác sĩ.
- Tái khám đúng hẹn: Tái khám sau phẫu thuật giúp bác sĩ kiểm tra tình trạng vết mổ và đánh giá quá trình hồi phục. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, bệnh nhân cần thông báo ngay để được xử lý kịp thời.
Tài liệu tham khảo
1. Nguyễn Văn Đạt, Chăm sóc sau phẫu thuật nội soi cắt ruột thừa, Nhà xuất bản Y học, 2018.
2. Mayo Clinic, Appendectomy (laparoscopic): Recovery tips, 2021, https://www.mayoclinic.org/
3. American College of Surgeons, Postoperative Care: Laparoscopic Appendectomy, 2022, https://www.facs.org/
